Whisky Barrels & Casks

Soort

whisky vaten

Specificatie

port, sherry, wijnvaten

Grondstof

eikenhout

Whisky vat

Een whisky is pas echt af wanneer deze heeft gerijpt tot volmaaktheid. In het rijpingsproces is niet alleen de inhoud van de whisky van belang maar het gebruik van het soort vat en de duur van de rijping is zeer cruciaal voor de uiteindelijke whisky. Het soort hout van het vat, waarvoor het voorheen gediend heeft en op welke manier het vat wordt gebruikt geeft de whisky zijn karakteristieke eigenschappen.

Soorten whisky barrels

Barrels die worden gebruikt komen van heinde en verre vanuit andere drank processen of volledige nieuw en ongebruikt. De mate waarin dat wordt bepaald is afhankelijk van welke invloeden men toe wil voegen aan de whisky tijdens het rijpen.

Houtsoort

Veel gebruikte vaten voor het rijpen van whisky komen bij andere alcoholische dranken vandaan zoals wijn-, sherry- en portvaten. Maar vooralsnog zijn ook deze vaten weer gebaseerd op het soort hout dat zich het beste dient voor opslag en rijping.

Eikenhout is hierbij het meest ideaal door de tonen van vanille dat deze toevoegt aan de whisky. Niet alleen doet dit hout dat van nature maar door het roosteren van het eikenhout, aan de binnenkant van het vat, komen er meer smaakinvloeden vrij. Door het roosteren van het hout worden houtsuikers omgezet in smaak toevoeging van karamel en vanille. De sterkte van het roosteren wordt ook weer bepaald in hoeverre deze smaken vrij mogen komen, dit verschilt per distillery.

Gebruikte vaten

Tijdens het rijpen worden smaken rijper door de lengte van het rijpingsproces. Hiervoor wordt bepaald welke smaken van invloed mogen zijn om de whisky te perfectioneren tot het gewenste effect. Hier is naast het houtsoort (eikenhout) ook de staat van het vat belangrijk in welke smaken deze toevoegen aan de whisky.

Wanneer er gekozen wordt voor ongebruikte vaten, dus vaten die geen eerder proces hebben meegemaakt, zal de smaak eenzelfde zijn (dit is alleen nog afhankelijk of er Europees of Amerikaans eiken wordt gebruikt). Maar de grote verschillen die een whisky kan maken ligt hem in waar een eikenhouten vat voorheen voor gebruikt is. Dit geeft een grote keuze aan smaken die een whisky kan verrijken. Hiervoor zijn casks/barrels in gebruik die hebben gediend voor het rijpen van:

Soort vat	Smaak	Kleur
Bourbon cask	vanille en karamel	goud
Witte rum cask	melasse en tropisch fruit	licht geel
Donkere rum cask	siroop, donker fruit en caramel	amber
Oloroso sherry cask	nootachtig en donker rijp fruit	rood
Pedro Ximenez sherry cask	zoet en donker rijp fruit	amber
Port cask	gedroogd fruit en specerijen	rood
Madeira cask	licht fruitig en specerijen	donker amber
Marsala cask	zoet en specerijen	donkerrood
Bourgogne cask	licht fruit	donkerrood
Bordeaux cask	rood fruit	rood
Chardonnay cask	tropisch fruit	lichtgeel
Sauternes cask	zoet en licht fruit	lichtgeel
Muscat cask	zoet en citrus	lichtrood

Gebruiken van whisky cask

Niet alleen het soort barrel is belangrijk voor de rijping en smaak maar ook de manier waarop de barrel gebruikt wordt. Whisky vaten kunnen heel lang meegaan en daarom meerdere keren ingezet worden om whisky op te rijpen. Dit houdt wel in dat naarmate de barrel meerdere keren gebruikt wordt, de kracht van het hout om smaak toe te voegen afneemt. Een nieuw of voor het eerst gebruikt vat geeft dus de meeste smaak af.

Daarnaast is het ook een kosteneffectieve manier om vaten meerdere malen te gebruiken. Ten eerste omdat een nieuw vat duur is, en dankzij de duurzaamheid van een vat kan deze dus vaker gebruikt worden. Daarnaast kan een distiller er ook voor kiezen om niet al te veel aroma’s door het vat in de whisky te laten opnemen, hiervoor kan een eerdere gebruikte barrel waar minder smaak van af komt dus ook handig zijn om te gebruiken.

Om aan te geven waar een whisky van is gemaakt en welke invloeden er zijn gebruikt is het niet ongebruikelijk om het etiket op de fles terug te vinden op welke manier een vat is ingezet. Hierdoor zijn de volgende termen gebruikelijk om terug te vinden.

Single Cask

Een single cask whisky heeft de gehele duur van het rijpingsproces doorgebracht op één vat. Er is dus gekozen om heel specifiek één of enkele aroma’s in de whisky op te laten nemen dat terug te vinden is in één type vat.

Double Cask

Met een double cask whisky heeft de whisky niet op één type vat gelegen maar op twee verschillende vaten. Dit gebeurt wanneer er gekozen wordt om meerdere aroma’s op te laten nemen in de whisky dat niet in één type vat te vinden is. Veelal in het eerste vat een neutrale eikenhouten vat en het tweede vat een specifiek vat dat een verleden heeft gehad als wijn-, sherry-, port-, rum- of bourbon vat.

Finishing cask

De finishing cask is de laatste cask dat gebruikt is voor de whisky om op te rijpen. Dit is dus gebruikelijk bij een double cask maar dan vermeld het etiket op de fles exact welk soort vat de finishing cask is.

Een ander gebruik is dat whisky, helaas maar waar, eerst op roestvrij stalen vaten heeft gelegen voordat deze een finishing cask krijgt. Dit maakt het dus geen double cask, maar krijgt dus wel een finish van een specifieke cask.

First fill

Wanneer een etiket first fill vermeld dan betekent dat het vat of volledig nieuw is of voor het eerst als whisky vat wordt gebruikt, na een andere leven te hebben gehad. First fill whisky’s krijgen dus de meeste smaak opgenomen van het vat en zijn daardoor heel rijk aan smaak.

Ook zorgt first fill ervoor dat een whisky minder lang hoeft te rijpen. Om die reden hoeven Bourbon whisky’s minder lang te rijpen dan Schotse whisky omdat ze uitsluitend worden gerijpt op virgin oak, dus compleet nieuwe vaten. Het is dan ook niet raar om te bedenken dat veel distillery’s buiten Amerika de enkel gebruikte Bourbon vaten opkopen voor een tweede leven.

Second fill

De second fill vermelding op het etiket betekent dus dat de whisky heeft gerijpt op een vat dat al eerder is gebruikt als whisky vat. Zelfs wanneer een distillery whiskyvaten opkoopt, die al eerder zijn gebruikt als whisky vat, dan zijn dit dus voor de nieuwe eigenaar geen first fill vaten. Dankzij de duurzaamheid van het hout kan een vat als second fill/refill gebruikt worden voor nog tientallen jaren.

Cask strength

Sommige whisky’s zijn gebotteld op cask strength. Dit is een term dat aangeeft dat de whisky na het rijpen direct op de fles is gezet. Het zegt dus niets over het vat dat wordt gebruikt.

Normaal gesproken hebben whisky’s die van het vat afkomen een hoog alcoholpercentage. Om dit omlaag te halen, of naar een percentage te brengen dat gewenst is, wordt de whisky na de rijping van het vat gehaald en vermeng met water tot het gewenste percentage is bereikt en vervolgens op de fles gezet. Bij cask strength whisky’s wordt het percentage vanuit het vat dus behouden. Hierdoor kan het alcohol percentage oplopen tot 65% alcohol in plaats van de reguliere 40-48%.

Alhoewel het percentage aan alcohol aan het begin en tijdens het rijpingsproces nog veel hoger ligt zal deze op den duur afnemen. Tijdens het rijpen ontstaat er in het vat angel share, dit is verdamping van de alcohol in het vat. Vaten worden om de zoveel tijd geopend om de kwaliteit van de whisky te controleren, op dit moment ontsnapt de angel share uit het vat wat het alcoholpercentage doet dalen. Hierdoor is er dus de mogelijkheid om op een gecontroleerde manier het alcohol percentage bij te houden tot dit een acceptabele % heeft om vervolgens direct op de fles te zetten als een cask strength whisky. Hier noemen wij een paar bekende cast strength whisky’s.